De afgelopen maanden zijn cryptovaluta, met in het bijzonder bitcoin, niet meer weg te slaan uit het nieuws. Daar waar enkele jaren geleden bitcoins voornamelijk werden geassocieerd met het 'Darkweb' en de onderwereld, heeft bitcoin nu ook het grote publiek bereikt. De koers van bitcoin is volatiel, maar stijgt over het algemeen razendsnel. Sinds het begin van het jaar is de waarde van bitcoin meer dan vertienvoudigd.
Toch waarschuwen de autoriteiten voor de investerings- en criminaliteitsrisico’s van cryptovaluta. Aan het gebruik van bitcoins kleeft bijvoorbeeld een verhoogd risico op witwassen, vanwege het relatief anonieme en gedecentraliseerde karakter van de cryptomunt. Het Openbaar Ministerie waarschuwde vorige maand voor witwaspraktijken met bitcoin-pinautomaten, waarmee je anoniem duizenden euro’s aan contant geld kunt omwisselen naar bitcoin en andersom. Begin dit jaar heeft het OM aangegeven witwassen met behulp van bitcoins harder te gaan aanpakken. In twee zaken van de rechtbank Midden-Nederland zijn vorige maand bijvoorbeeld forse celstraffen van 6 jaar en 4,5 jaar aan twee 24-jarige mannen voor grootschalige drugshandel en witwassen uitgedeeld.1
In een recente zaak voor de rechtbank Rotterdam2 is verdachte veroordeeld voor gewoontewitwassen in verband met zijn handel in bitcoins. Verdachte fungeerde als tussenpersoon die bitcoineigenaren aanbood om bitcoins om te zetten in contanten. Daardoor bleef de anonimiteit van de bitcoineigaar gewaarborgd. Nadat verdachte via internet contact legde met de bitcoineigenaren werden de bitcoins door de eigenaren overgeschreven naar de wallet van verdachte of naar de wallet van bitcoin verkoopmaatschappijen Bitonic of Coinvert. Deze maatschappijen betaalden de verkoopprijs uit op de bankrekeningen van verdachte of twee van zijn ex-vriendinnen. In totaal is in drie jaar EUR 447.883 overgemaakt naar deze bankrekeningen. Verdachte nam het grootste deel van dit geld contant op en overhandigde dat aan de bitcoineigenaren. Een restant dat op de rekeningen achterbleef was voor het grootste deel de fee die verdachte voor zijn diensten ontvingen. Het probleem was dat een groot deel van de door verdachte verhandelde bitcoins indirect afkomstig was van Darkweb markten. Omdat op deze Darkweb markten vrijwel uitsluitend in illegale goederen wordt gehandeld (en in bitcoins wordt betaald), stelde de rechtbank vast dat de door verdachte verzilverde bitcoins deels een criminele herkomst hebben en achtte gewoonte witwassen bewezen. Daarnaast werden bij verdachte enveloppen, dozen, een weegschaal, plastic bakjes, laptops, telefoons en inloggegevens voor Darkweb markten aangetroffen, welke volgens de rechtbank waren bestemd voor (de voorbereiding van) drugshandel. Uiteindelijk legde de rechtbank een gevangenisstraf van 20 maanden, waarvan 8 maanden voorwaardelijk op aan verdachte.
Ondanks alle waarschuwingen van de autoriteiten – die naar mijn mening soms een tikkeltje overdreven zijn - en het feit dat er dit jaar een aantal strafrechtelijke veroordelingen voor witwassen van of met bitcoins zijn geweest, is het niet zo dat de 'huis-tuin-en-keuken' bitcoineigenaar direct enorme witwasrisico’s loopt. Daarvoor is in ieder geval vereist dat wordt vermoed dat de bitcoins een criminele herkomst, bijvoorbeeld uit drugshandel, handel in illegale goederen op Darkweb markten of uit een bitcoinmixer3, hebben. De bitcoin is bovendien niet zo anoniem en ontraceerbaar als men denkt, aangezien de wallets waarin de bitcoins worden bewaard (door de politie) uiteindelijk vaak te traceren zijn tot een natuurlijk persoon. Mocht u twijfelen of u met uw bitcoin-activiteiten (witwas)risico’s loopt, schroom niet om ons advies in te winnen.
