De OM-strafbeschikking krijgt de afgelopen jaren veel aandacht. Terecht wordt kritisch gekeken naar de bevoegdheid van het Openbaar Ministerie (het OM) zonder tussenkomst van een rechter te beslissen dat iemand schuldig is aan een strafbaar feit én daarvoor een straf op te leggen. Een dergelijke beslissing heeft grote consequenties voor de betrokkene en de procedure dient daarom met voldoende waarborgen te worden omkleed.
Veel minder aandacht is er voor een andere wijze waarop het OM strafzaken kan afdoen: het sepot. Op het eerste gezicht lijkt dat logisch. Door een zaak te seponeren besluit de officier van justitie niet tot verdere vervolging over te gaan. Goed nieuws voor de verdachte, zou je denken. Of dat daadwerkelijk het geval is, is echter in grote mate afhankelijk van de gebruikte sepotgrond.
Het OM maakt onderscheid tussen zogenaamde technische sepots en beleidssepots.1 Een technisch sepot wordt toegepast als onvoldoende uitzicht bestaat op een veroordeling, bijvoorbeeld wanneer er onvoldoende bewijs is. Een beleidssepot wordt toegepast als volgens het OM weliswaar een veroordeling haalbaar is, maar vervolging om andere redenen onwenselijk is. Daarvan is bijvoorbeeld sprake wanneer het OM meent dat het een (te) oud feit betreft.
Net als een veroordeling of een strafbeschikking, wordt een sepotbeslissing (een enkele uitzondering daargelaten) - met de gebruikte sepotcode - vermeld op de justitiële documentatie (het strafblad). Afhankelijk van onder meer de ernst van het feit en de sepotgrond, kan dit verregaande consequenties hebben voor de betrokkene. Zo kan ook een sepotbeslissing (zeker een beleidssepot) ertoe leiden dat geen Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) wordt afgegeven of dat het verkrijgen van een vergunning of subsidie wordt bemoeilijkt.2
Dat een sepotbeslissing verregaande consequenties kan hebben, blijkt uit een recente uitspraak van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.3 Het hof oordeelde over een zogenaamd 'artikel 12 Sv beklag': een beklag tegen een beslissing van het OM een verdachte niet (verder) te vervolgen. Dit keer was de klager geen slachtoffer van een strafbaar feit (zoals meestal het geval is), maar de verdachte zelf. Klager werkte onder andere op een basisschool en een van de kinderen van de school stelde door hem te zijn aangerand. Het OM meende dat er wel genoeg bewijs was, maar koos uiteindelijk voor een beleidssepot. Daardoor kon klager zijn werk niet meer uitvoeren: hem werd een VOG geweigerd. Nadat klager zonder succes had geprobeerd de sepotcode gewijzigd te krijgen, diende hij een klacht in bij het hof in de hoop dat zijn zaak alsnog door een onafhankelijke rechter zou worden beoordeeld. Het hof oordeelde dat de stukken niet zonder meer genoeg bewijs bevatten om tot een veroordeling te komen en gaf het OM opdracht klager alsnog te vervolgen.
Deze zaak is tekenend voor het gebrek aan waarborgen voor een verdachte wanneer zijn strafzaak wordt geseponeerd.
Indien het OM voornemens is een strafbeschikking op te leggen, heeft de verdachte (sinds kort) recht op bijstand van een toegevoegde (voor de verdachte gratis) advocaat. Daarnaast bestaat een mogelijkheid verzet in te dienen tegen de strafbeschikking, waardoor de zaak alsnog door een rechter wordt beoordeeld. De sepotprocedure kent deze waarborgen niet. De betrokkene heeft geen recht op een toegevoegde advocaat die hem de consequenties van een sepot toelicht. In veel gevallen heeft de officier van justitie die de sepotbeslissing neemt de verdachte zelf niet eens gesproken. Anders dan het indienen van een klacht bij de (hoofd)officier van justitie, kan de betrokkene niets tegen het sepot en de gebruikte sepotcode doen. Indien de betrokkene - net als klager in bovengenoemde zaak - dan besluit een artikel 12 Sv beklag in te dienen, zal het hoogstwaarschijnlijk jaren duren voordat hij uitsluitsel heeft en door kan gaan met zijn leven.
Is uw strafzaak geseponeerd en wilt u advies over de mogelijke consequenties en vervolgstappen? Schroom niet om ons advies in te winnen.
