Hogere straffen? Omgekeerde bewijslast bij ontneming? En welke rol dienen privacybelangen te spelen in het strafrecht?
Onder meer deze onderwerpen komen aan bod in de verkiezingsprogramma's voor de verkiezingen van (15 t/m) 17 maart. Deze blog bevat een summier overzicht van enkele (ondernemings)strafrechtelijke standpunten van de grotere politieke partijen.1 Enkele in het oog springende standpunten worden uitgebreider besproken.
Algemeen
|
Standpunt
|
Partijen
|
|
Schrappen verbod constitutionele toetsing door rechters
|
CDA, CU, DENK, GL, PvdA
|
|
Ondersteunen sociale advocatuur
|
CDA, CU, D66, DENK, GL, PvdA, PvdD, SP
|
|
De nationale politie onderbrengen bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken
|
CU, DENK, PvdA
|
|
Méér geld naar de rechtspraak
|
CDA, CU, D66, GL PvdA, PvdD, SP, VVD
|
|
Verdachte in beginsel verplicht op zitting aanwezig
|
SGP
|
|
Niet-advocaten mogen advocatenkantoren leiden
|
VVD
|
|
Commerciële advocatenkantoren moeten verplicht gesubsidieerde rechtsbijstandszaken doen of bijdragen aan een fonds
|
CU
|
|
Rechters worden verplicht wetten uit te leggen zoals oorspronkelijk door de wetgever bedoeld
|
FvD
|
In 2019 wees de strafkamer van de Hoge Raad meer dan 4000 uitspraken. Ongeveer twee derde van deze uitspraken werden gedaan zonder dat inhoudelijk werd ingegaan op de zaak; er was geen middel ingediend of de Hoge Raad verwierp de cassatie aan de hand van 80a RO. ChristenUnie stelt daarom voor een 'cassatiebalie Strafrecht' in te voeren. Dit zou betekenen dat slechts gespecialiseerde strafcassatieadvocaten - zoals enkele advocaten van Wladimiroff - bij de Hoge Raad zouden mogen procederen. In hoeverre het invoeren van een cassatiebalie strafrecht de "kwaliteit van de strafrechtspleging" daadwerkelijk zou verbeteren is natuurlijk de vraag.
ChristenUnie wil daarnaast dat de overheid terughoudend is in rechtszaken en niet automatisch doorprocedeert. Volgens de ChristenUnie heeft de overheid "diepe zakken en veel mogelijkheden", maar moet daar verantwoordelijk mee worden omgegaan. Dit voorstel kan vanuit de advocatuur natuurlijk enkel worden aangemoedigd.
Straffen en maatregelen
|
Standpunt
|
Partijen
|
|
Hogere straffen voor 'ondermijnende criminaliteit'
|
JA21, SGP, VVD
|
|
Ontnemen van 'crimineel vermogen' vereenvoudigen
|
CDA, D66, JA21, PvdA, VVD
|
|
Meer capaciteit naar ontnemen crimineel vermogen
|
CDA, D66, GL, JA21, PvdA, SGP, SP, VVD
|
|
Boetes inkomensafhankelijk maken
|
PvdD, SP
|
|
Feitelijk leidinggevenden vaker en harder aanpakken via het strafrecht
|
PvdA, SP, VVD
|
Het lijkt steeds populairder te worden om het ontnemen van 'crimineel vermogen' zo gemakkelijk mogelijk te maken. Dit plan wordt inmiddels van links tot rechts ondersteund. De wijze waarop baart echter zorgen. Zo stelt de VVD dat "De bewijslast [wordt] omgedraaid bij het achterhalen van de herkomst van een som geld of dure bezittingen en bij het vervolgen voor witwassen." D66 onderzoekt "de mogelijkheid voor de rechter om crimineel vermogen te confisqueren wanneer veroordeling niet mogelijk is". De onschuldspresumptie is een belangrijke pijler waarop ons strafproces rust. Het is kwalijk dat verschillende partijen het niet zo nauw lijken te nemen met de onschuldpresumptie. Het gevaar ontstaat daardoor dat onschuldigen onterecht bestraft worden, of dat schuldigen veel meer wordt ontnomen dan proportioneel of terecht zou zijn.
Een ander terugkomend standpunt is het vervolgen van feitelijk leidinggevenden. De PvdA schrijft bijvoorbeeld: "Wittenboordencriminelen worden vervolgd en brengen we voor de rechter. Strafrechtelijke vervolging kan niet worden afgekocht met een schikking." Een dergelijk gebrek aan nuance lijkt onverstandig. Het is begrijpelijk dat na onder meer de ING-zaak de politieke wind deze kant opwaait, maar dat gaat ten koste van het algemeen belang. Het vervolgen van feitelijk leidinggevenden heeft ingrijpende gevolgen voor alle betrokkenen, waaronder ook (de beurs van) de Staat. Het schikken met leidinggevenden en ondernemingen kan dan ook in eenieders belang zijn.
Opsporing
|
Standpunt
|
Partijen
|
|
Meer capaciteit opsporen witwassen
|
CU, D66, GL, PvdD, VVD
|
|
Meer capaciteit opsporen cybercrime
|
50+, CDA, CU, D66, GL, JA21, PvdA, PVV, SGP, VVD
|
|
Meer capaciteit opsporen milieudelicten
|
D66, GL, PvdA, PvdD, SGP
|
|
Meer capaciteit bestrijden ambtelijke corruptie
|
CU, D66
|
Verschillende partijen vragen meer aandacht voor specifieke opsporingsgebieden, zoals milieudelicten of cybercrime. Sommige partijen stellen specifiekere oplossingen voor. Zo wil de VVD "zwarte lijsten van fraudeurs", die gedeeld zouden moeten worden binnen overheidsorganisaties en met private partijen. De PvdA wil een centraal digitaal register van aandeelhouders van BV's en NV's, omdat "daders van fraude en witwassen te gemakkelijk buiten beeld [blijven]".
De VVD wil het eenvoudiger maken het verschoningsrecht van advocaten op te heffen bij vermeend misbruik. GroenLinks stelt daarentegen voor dat vertrouwelijke stukken altijd door de rechter-commissaris worden getoetst, om zo het verschoningsrecht te waarborgen.
Tussen de VVD en de PvdD bestaat een interessante tegenstelling. De VVD stelt: "Privacy-bezwaren mogen hier niet in de weg staan.", daarentegen stelt de PvdD: "Privacy is veiligheid". De PvdD wil dat strengere normen komen voor het aftappen van telefoons en voor het "rondsnuffelen" door opsporingsinstanties in computers.
Conclusie
Bijna alle politieke partijen investeren meer in de opsporing en bestraffing van (potentiële) criminelen dan in het waarborgen van de verdedigingsrechten - zoals de onschuldpresumptie - die daarmee samengaan. Lichtpuntjes, zoals de beloofde steun aan de sociale advocatuur en de rechtspraak, zijn er veel te weinig.
Wie er ook gaat winnen op 17 maart, de bevoegdheden van opsporingsinstanties worden waarschijnlijk verruimd. Het is daarom, nog meer dan vroeger, van groot belang dat u zelf uw verdediging goed op orde heeft en dat u vroegtijdig deskundige hulp inschakelt. Wladimiroff Advocaten biedt deze deskundige hulp onder meer door ontwikkelingen goed in de gaten te houden en snel te schakelen wanneer het nodig is.
